Pinot Noir – Król Wymagających Winorośli
Dlaczego wybieramy Pinot Noir?
Zdecydowaliśmy się na uprawę Pinot Noir – jednej z najbardziej wymagających odmian vitis vinifera. Ta winorośl, uznawana za synonim elegancji i delikatności, stanowi równocześnie prawdziwe wyzwanie winiarskie. Pinot Noir często pozostaje w cieniu bardziej wyrazistych odmian podczas degustacji w ciemno, lecz jego subtelny charakter i złożoność smaków docenią znawcy. Dlaczego więc postanowiliśmy uprawiać tę wymagającą odmianę? Oto nasze argumenty:
- Dostosowanie do polskiego klimatu – Pinot Noir jako jedna z nielicznych odmian czerwonych może w Polsce dać wina o najwyższej jakości.
- Optymalne warunki glebowe – Ziemie na naszej winnicy idealnie współgrają z wymaganiami tej odmiany.
- Rozpoznawalność i prestiż – Nazwa Pinot Noir budzi respekt i zainteresowanie świadomych konsumentów.
- Prawdziwy sprawdzian umiejętności winiarza – Istnieje powiedzenie: „Pokaż mi swojego Pinota, a powiem Ci, jakim jesteś winiarzem”. Produkcja dobrego Pinot Noir to sztuka.
- Wszechstronność – Pinot Noir pozwala na tworzenie szerokiej gamy win: od czerwonych przez różowe, białe, po musujące, a także wina dojrzewające w beczkach, które mogą zdobywać najwyższe laury.
Zacznijmy od przedstawienia najważniejszych parametrów odmiany:
| Cecha | Wartość | Jednostka |
| Średni start pąków | 1 | dni względem Chrupki Złotej |
| Minimalny start pąków | -6 | dni względem Chrupki Złotej |
| Maksymalny start pąków | 7 | dni względem Chrupki Złotej |
| Średni termin kwitnienia | -3 | dni względem Chrupki Złotej |
| Minimalny termin kwitnienia | -5 | dni względem Chrupki Złotej |
| Maksymalny termin kwitnienia | 2 | dni względem Chrupki Złotej |
| Średni termin przebarwiania jagód | 1 | tygodni względem Chrupki Złotej |
| Minimalny termin przebarwiania jagód | 0,3 | tygodni względem Chrupki Złotej |
| Maksymalny termin przebarwiania jagód | 2 | tygodni względem Chrupki Złotej |
| Średni termin dojrzałości | 0,8 | tygodni względem Chrupki Złotej |
| Minimalny termin dojrzałości | -1 | tygodni względem Chrupki Złotej |
| Maksymalny termin dojrzałości | 2,7 | tygodni względem Chrupki Złotej |
| Średni wigor | 2,3 | w skali od 0 do 5 |
| Minimalny wigor | 1,3 | w skali od 0 do 5 |
| Maksymalny wigor | 4,3 | w skali od 0 do 5 |
| Średnia waga jagody | 1,4 | gramy |
| Minimalna waga jagody | 1,3 | gramy |
| Maksymalna waga jagody | 1,5 | gramy |
| Średnia podatność na czarną zgniliznę | 0,7 | w skali od 0 do 5 |
| Minimalna podatność na czarną zgniliznę | 0 | w skali od 0 do 5 |
Mrozoodpporność
Pinot Noir wyróżnia się nie tylko swoją delikatnością, ale także wymagającym charakterem. W polskim klimacie bardzo istotna jest mrozoodporność tej odmiany. Badania wskazują, że optymalnie zimuje w temperaturach powyżej -12°C. Jednak dopiero spadki poniżej -20°C są poważnym zagrożeniem dla jej przetrwania. Przy planowaniu uprawy warto założyć, że takie ekstremalne mrozy nie powinny zdarzać się częściej niż raz na dziesięć lat.
Klony Pinot Noir – jak wybrać?
Wybór odpowiedniego klonu Pinot Noir to klucz do sukcesu w produkcji wina o najwyższej jakości. Dostępnych jest wiele klonów tej odmiany – francuskich, niemieckich, szwajcarskich, nowozelandzkich i innych. Jednakże w polskich warunkach uprawowych największe znaczenie mają klony francuskie, a w szczególności tak zwane klony Dijon, wyhodowane przez organizację ENTAV-INRA. Te klony charakteryzują się wysoką jakością wytwarzanych win, dużą różnorodnością, a także dobrą dostępnością w Polsce.
1. ENTAV-INRA klon 113:
Małe do średnich gron oraz małe jagody. Silny kolor. Jeden z najbardziej eleganckich klonów Dijon. Wysokie, ale nierówne zbiory. Jakość może się mocno różnić z rocznika na rocznik. Zrównoważone wina z niezbyt widocznymi taninami.
2. ENTAV-INRA klon 114:
Małe i zwarte grona. Małe jagody. Bardzo ciemny fioletowy kolor. Bogaty aromat, dobra struktura oraz taniczność. Klasyczne smaki odmiany Pinot Noir takie jak wiśnia. Daje różne rezultaty w zależności od siedliska. Może dawać wina delikatne, rześkie i smaczne albo cienkie i niedobre. Dojrzewa nieco wcześniej i potrafi skoncentrować nieco więcej cukru. Przeważnie daje aromatyczne, charakterystyczne i dość taniczne wina. Dobry do kupażu. Plon nieco niższy niż średnia.
3. ENTAV-INRA klon 115:
Najczęściej sadzony klon. Mniejsze i ciaśniejsze grona. Regularny plon. Silny fioletowy kolor. Duża ilość antocyjanów. Wysokie pH, zaokrąglone oraz bogate. Zauważalne taniny. Profil aromatyczny zgodny z odmianą dający wiśnię, skórę, różę, egzotyczne posmaki czereśni, anyżu, jagód i jeżyn. Jako jeden z niewielu klonów może sam dawać dobre wina. Jest ceniona za zbalansowany i aromatyczny profil. Regularny na różnych stanowiskach.
4. ENTAV-INRA klon 667:
Duże ciasne grona, podobnej wielkości co klon 777. Silny kolor. Bardzo przyjemne aromaty. Delikatne taniny. Zmienna jakość w zależności od siedliska. W cieplejszych rocznikach może dawać zielone jabłko i gromadzić zbyt szybko cukier, podczas gdy w chłodniejszych będzie dawał aromaty przypraw Świątecznych. Nieco szybciej dojrzewa.
5. ENTAV-INRA klon 777:
Małe, zwarte grona. Małe jagody. Niskie plony. Silny i intensywny kolor ze względu na grubszą skórkę, oraz większą ilość pestek. Bardzo aromatyczny klon z bogatym smakiem czarnych wiśni, skóry, tytoniu i ziemi. Wysokie taniny, i dobra struktura do dojrzewania. Taniny oraz cukier mogą być zbyt wysokie w cieplejszych lokalizacjach. Bardziej regularny niż klon 667. Podobny charakter do klonu 115.
6. ENTAV-INRA klon 828:
Klon zainfekowany jest wirusem „leaf roll virus2 variant Red Globe”. Intensywny aromat oraz dobry kolor. Małe grona oraz małe do średnich jagody. Ciemny kolor, niskie pH, wysoki cukier. Dojrzewa nieco wcześniej niż inne klony. Ma charakter owocowy, jeżyn oraz śliwki.
7. ENTAV-INRA klon 943:
Bardzo małe jagody, mała liczba pestek, małe bardziej otwarte grona. Niski plon. Wysoka zawartość cukru. Intensywne aromaty czerwonych owoców. Wina są ciemne, ale eleganckie. Delikatniejszy niż inne klony.
A zatem: Jaki klon wybrać?
Oprócz klonu 115 trudno wskazać inny, z którego można samodzielnie uzyskać dobre wino. Dlatego w winnicy, jeśli decydujemy się na uprawę Pinot Noir, warto sadzić kilka różnych klonów. Wino możemy tworzyć w procesie kupażu, ale lepszym rozwiązaniem będzie od razu obsadzenie winnicy w proporcjach odpowiadających planowanej kompozycji wina. Dzięki temu, zamiast kupażu, będziemy tworzyć cuvée z różnych klonów.
Przy doborze klonów należy kierować się takimi parametrami, jak taniny, ciało, kolor, cukry i kwasy. Unikajmy klonów wyłącznie z niską zawartością tanin lub takich, które dają bardzo intensywny kolor. Kluczowym słowem w tej sytuacji powinien być balans.
Poniżej zamieściłem tabelę w której staram się w sposób jak najbardziej ścisły przedstawić w skali od 0 do 4 parametry danego klonu (dla niektórych elementów nie jestem w stanie wskazać wartości):
| Klon | Kolor | Taniny | Cukier | Kwasy | Aromat | Podatność na szarą pleśń | Jakość wina | Plonowanie | Uwagi |
| 113 | – | – | 2 | – | – | – | Zbalansowane bez wyraźnych tanin | 2 | Czasami nieregularne plony |
| 114 | 3 | 2 | 3 | 2 | – | – | Aromatyczne, dystyngowane i dość taniczne | 2 | Czasami niejednakowe klony z bardzo interesującym potencjałem jakościowym w kupażach z innymi klonami |
| 115 | 2 | 3 | 3 | 1 | – | – | Dystyngowane, kompletne wino z dobrymi taninami | 2 | Klon doceniany za regularną produkcję, łatwość uprawy oraz jakość produkowanego wina. Dobre do produkcji win przeznaczonych do leżakowania |
| 667 | 2 | 2 | 3 | 2 | – | – | Wytworne i aromatyczne wina z dobrą taniną | 2 | Klon doceniany za łatwość w uprawie oraz jakość uzyskanego wina. Dobre parametry do produkcji wina przeznaczonego do leżakowania |
| 777 | 3 | 3 | 4 | 1 | – | – | Dystyngowane, mocne oraz aromatyczne wina z dobrą taniczną strukturą | 0 | Klon doceniany za łatwość w uprawie, jakość oraz kolor produkowanych win. Dobre parametry do produkcji wina przeznaczonego do leżakowania |
| 828 | 3 | 3 | 4 | 2 | – | – | Dystyngowane, aromatyczne, krągłe oraz zbalansowane wino z dobrą tanicznością | 0 | Klon zarażony wirusem „leaf roll virus2 variant Red Globe”. Doceniany za łatwość w uprawie, jakość oraz kolor wina. Dobre parametry do produkcji wina przeznaczonego do leżakowania |
| 943 | 3 | 3 | 4 | 1 | – | – | Pełne koloru oraz skoncentrowane wino | 0 | Trudniejszy w uprawie. Używać ostrożnie, ponieważ może wnosić różne niepożądane elementy w zależności od rocznika. |
| 1184 | 3 | 3 | 3 | 2 | – | 2 | Wina doceniane za swój kolor oraz strukturę w smaku | 2 | Niższy poziom produkcji. Intensywność koloru ponad przeciętna |
| 1185 | 4 | 3 | 3 | 2 | – | 0 | Wino doceniane za kolor, złożony aromat oraz smak w ustach | 0 | Niższy poziom produkcji. Intensywność koloru ponad przeciętna. Klon podatny na nierównomierny wzrost jagód (fr. millerandage) |
| 1196 | 4 | – | 4 | 2 | – | 0 | Wino z dobrą strukturą. Złożone oraz dystyngowane aromaty Pinot Noir | 2 | Niższy poziom produkcji. Intensywność koloru ponad przeciętna. Klon nieznacznie podatny na nierównomierny wzrost jagód (fr. millerandage). Słabiej niż klon 1185 |
| 1197 | 3 | – | 4 | 2 | 4 | 2 | Wino doceniane za intensywność aromatyczną oraz za jędrne taniny | 2 | Niższy poziom produkcji. Intensywność aromatyczna ponad przeciętna. Pionowy wzrost |
Jak obsadzić winnicę:
Dla przykładu podam jak wyglądają nasadzenia na mojej winnicy. Posadziłem około 2700 (20 rzędów po 135 sztuk) sadzonek Pinot Noir (w rozstawie 0,7cm x 2m), w tym:
- klon 115: 5 rzędów (675 sztuk) – to podstawa i klasyka gatunku. Pewny i sprawdzony klon.
- klon 667: 3 rzędy (405 sztuk) – dobra jakość i plonowanie, nieco więcej kwasów dla balansu.
- klon 777: 4 rzędy (540 sztuk) – bardzo dobra jakość i wysokie cukry
- klon 828: 4 rzędy (540 sztuk) – bardzo dobra jakość i wysokie taniny
- klon 943: 4 rzędy (540 sztuk) – bardzo dobra jakość i intensywność.
Jeśli tylko klony 1184, 1185, 1196 oraz 1197 byłyby dostępne, to bym je sadził, niestety w momencie sadzenia winnicy to były jeszcze nowinki i ich dostępność była mocno ograniczona. Szczególnie zwróciłbym uwagę na klon 1196 ze względu na jego kolor, poziom produkcji oraz odporność na szarą pleśń, oraz klon 1197 ze względu na jego intensywność aromatyczną oraz poziom produkcji. W takiej sytuacji zmniejszyłbym udział klonu 115 oraz ewentualnie wyeliminował klon 667, a w następnej kolejności klon 828 oraz 943.
Podkładki:
Na ten typ gleby i dla tej odmiany polecam podkładki SO4, Teleki 5C, 3309 Couderc lub 101-14 Mg
Podsumowanie:
Jak widzicie, odmiana Pinot Noir jest winoroślą wyjątkowo trudną w uprawie, zwłaszcza ze względu na niską mrozoodporność w polskich warunkach. Charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem klonalnym, co w procesie winifikacji może sprawiać wiele trudności. Wyprodukowanie wina najwyższej jakości z tej odmiany to prawdziwa sztuka.
Te oraz inne aspekty sprawiają, że Pinot Noir polecam wyłącznie winiarzom, którzy stawiają na jakość i celują w klientów z wyższego segmentu. Nie jest tajemnicą, że Pinot Noir, szczególnie w wersji dojrzewającej w beczce (barrique), będzie najdroższym winem w klasycznym asortymencie.
Trzymam kciuki za polskie Pinot Noir!